Tarih boyunca 5 Mart günü, dünya genelinde önemli olaylara sahne olmuştur. Siyasi gelişmelerden teknolojik ilerlemelere, askeri çatışmalardan uluslararası anlaşmalara kadar pek çok dönüm noktası, bu tarihte yaşanmıştır. Tarihte bugün, özellikle Almanya'da Nazi Partisi’nin kesin olarak iktidara gelmesi, Demir Perde kavramının ilk kez kullanılması ve nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşmasının yürürlüğe girmesi gibi büyük olaylarla dikkat çekmektedir.
5 Mart 1906 Birinci Bud Dajo Muharebesi Başladı
Tarihte bugün, 1906 yılında Filipinler'in güneybatısında yer alan Jolo Adası’nda, Moro İsyanı kapsamında büyük bir çatışma başladı. Bu savaş, Filipinler'de ABD'ye karşı direniş gösteren Müslüman Moro halkı ile ABD birlikleri arasında yaşandı. Birinci Bud Dajo Muharebesi, ABD’nin üstün askeri gücüyle Morolu direnişçileri sert bir şekilde bastırdığı kanlı bir çatışma olarak tarihe geçti.
Bu savaş, ABD’nin Filipinler’deki egemenliğini güçlendirmesi açısından kritik bir dönüm noktasıydı. Ancak, binlerce Morolu sivilin ölümü nedeniyle uluslararası alanda büyük tepki çekti.
5 Mart 1933 Nazi Partisi Seçimleri Kazandı
Almanya’da tarihte bugün, 1933 yılında gerçekleşen genel seçimler, Adolf Hitler’in liderliğindeki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin (NSDAP) %43,9 oy alarak iktidara kesin olarak yerleşmesini sağladı.
Bu seçimlerden önce Reichstag Yangını, Hitler’in propaganda aracı olarak kullanılmış ve muhalefeti bastırmak için bir bahane haline getirilmişti. Seçim sonuçları, Hitler’in yetkilerini artırarak Almanya’da totaliter bir rejim kurmasının önünü açtı.
Seçimlerin ardından:
- Muhalif partiler hızla kapatıldı,
- Hitler, meclisi tamamen kontrol altına aldı,
- Almanya hızla bir diktatörlüğe dönüştü.
Bu gelişmeler, II. Dünya Savaşı’nın temellerini atan en önemli olaylardan biri olarak tarihte bugün büyük bir öneme sahiptir.
5 Mart 1943 Gloster Meteor’un İlk Uçuşu
Havacılık tarihinde tarihte bugün, 1943 yılında jet motorlu savaş uçaklarının gelişiminde bir dönüm noktası yaşandı. İngiliz yapımı Gloster Meteor, ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
Gloster Meteor, II. Dünya Savaşı’nda aktif olarak kullanılan ilk jet avcı uçağı oldu. Özellikle hızı ve manevra kabiliyetiyle dikkat çeken bu uçak, Alman V-1 füzelerine karşı büyük bir başarı elde etti.
Bu olay, modern savaş uçaklarının gelişiminin temelini oluşturdu ve günümüzde kullanılan jet teknolojisinin kapılarını açtı.
5 Mart 1946 Demir Perde Kavramı İlk Kez Kullanıldı
Soğuk Savaş'ın başlangıcını simgeleyen olaylardan biri olan Demir Perde kavramı, tarihte bugün, 1946 yılında İngiltere eski Başbakanı Winston Churchill tarafından bir konuşmada ilk kez kullanıldı.
Churchill, Missouri'deki Westminster Koleji'nde yaptığı konuşmada, Sovyetler Birliği’nin Doğu Avrupa üzerindeki etkisini artırmasını eleştirdi ve şu sözleri sarf etti:
"Baltık Denizi'ndeki Stettin'den Adriyatik'teki Trieste'ye kadar Avrupa’nın ortasında bir Demir Perde inmiştir."
Bu konuşma, Soğuk Savaş'ın resmen başladığını gösteren en önemli işaretlerden biri olarak kabul edilir.
5 Mart 1970 Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması Yürürlüğe Girdi
Tarihte bugün, 1970 yılında, dünyayı nükleer silah tehdidinden korumayı amaçlayan Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT) yürürlüğe girdi.
Bu antlaşma ile:
- Nükleer silah sahibi ülkelerin sayısının artması engellenmeye çalışıldı,
- Mevcut nükleer güçlerin silahlarını azaltması hedeflendi,
- Nükleer enerjinin barışçıl kullanımına yönelik düzenlemeler getirildi.
Antlaşma, dünyadaki nükleer silahların kontrol altına alınması için en büyük uluslararası girişimlerden biri olarak kabul edilmektedir.
5 Mart Tarihinde Yaşanan Olayların Önemi
Tarihte bugün, dünya tarihini değiştiren birçok önemli olay yaşanmıştır. 5 Mart günü:
- Moro İsyanı’nda büyük bir savaşın başladığı,
- Hitler’in Almanya’da kesin olarak iktidara geldiği,
- İlk jet avcı uçağı Gloster Meteor’un uçuş gerçekleştirdiği,
- Soğuk Savaş'ın temellerinin atıldığı,
- Nükleer silahların yayılmasını önleyen bir antlaşmanın yürürlüğe girdiği
gibi kritik olaylarla hatırlanmaktadır.
Tarih, geçmişte yaşanan olaylardan ders çıkararak geleceği şekillendirmemiz için bize rehberlik eder. Tarihte bugün, bu olayları hatırlayarak dünya tarihindeki dönüm noktalarını değerlendirme fırsatı sunmaktadır.
