Son dönemde “9 Kere Leyla” filmi ile tekrar gündeme gelen Lilith, efsanelerdeki yeri ve anlamı ile dikkat çekiyor. Lilith'in kim olduğu ve efsanesi hakkında merak edilenleri bu yazıda bulabilirsiniz.
Lilith Kimdir?
Lilith, Musevilik ve Hristiyanlık dışı inançlarda, Âdem’in ilk eşi olarak kabul edilen bir figürdür. Efsaneye göre, Lilith, Âdem ile aynı anda ve aynı topraktan yaratılmıştır. İlk kadın ve ilk feminist olarak anılan Lilith, çeşitli efsanelerde kızıl saçlı ve güçlü bir kadın olarak tasvir edilir.
Lilith Efsanesi Nedir?
Lilith efsanesi, Tevrat'ta açıkça yer almamasına rağmen, birçok Musevi dini kaynağında yer almaktadır. Efsaneye göre, Lilith, Âdem ile eşit olarak yaratılmış ve onunla birlikte olmayı şiddetle reddetmiştir. Âdem ısrarcı olduğunda, Lilith büyü ile kaçmış ve onu terk etmiştir. Melekler Lilith’i geri getirmek için gönderilmiştir, ancak Lilith, Kızıldeniz ile birlikte olduğu için 100’den fazla cin çocuğu olduğu ve artık Âdem’e sadık olamayacağını belirtmiştir.
Tanrı, Lilith’i durdurmak için üç melek gönderir. Melekler Lilith’e, geri dönmemesi durumunda her iki günde bir çocuğunu öldüreceklerini söylerler. Lilith, geri dönmediği her gün için bir çocuğunun öldürüleceğini öğrenince, Âdem ve Havva'nın soyundan gelen çocukları öldürmeye başlar. Rivayete göre, erkek çocukları doğduktan 8 gün, kız çocukları ise 20 gün içinde öldürülmeye çalışılır.
Bugün dünyada var olduğuna inanılan cinlerin, Âdem ile Lilith ve Tuval Kabil'in eşi Naama'nın birlikteliğinden meydana geldiğine inanılmaktadır. Adem ve Havva'nın sınırlı hayatı lanetlenmeden önce cenneti terk ettiği için Lilith ölümsüzdür. Tanrı, Lilith'ten sonra ismi bilinmeyen bir başka eş daha yaratır ve Adem bu yaratılışı seyreder. İkinci eş kabul edilmediğinde, Tanrı Âdem'i uyutur ve kaburga kemiğinden Havva’yı yaratır. Havva, Adem’in bir parçasından yaratıldığı için ona tabi olur.
Lilith’in Diğer Mitolojik Bağlantıları
Lilith'in bir başka versiyonu ise Eyüp'e eziyet etmek için çocuklarını öldüren iblis ya da Türk mitolojisindeki lohusadaki çocukları boğarak öldüren Albız iblisi ile aynı kişi olarak görülür. Ayrıca, İnanna ile aynı kişi olduğuna dair inanışlar da bulunmaktadır.
Günümüzde bazı Museviler, lohusa kadınların akşamları yalnız bırakılmaması ve akşamları çamaşır ipinde çocuk bezi bırakılmaması gerektiğini belirtir. Bunun nedeni, Lilith’in o evde çocuk olduğunu anlamasından endişe edilmesidir.
Türk Mitolojisinde Lilith
Lilith, İslamiyet'te yer almamasına rağmen, Türk Mitolojisi'nde “Albastı” ya da “Al Karısı” olarak bilinir. Türklerde lohusa kadının yanına Kur’an konulması veya kırmızı kurdele takılması gibi uygulamalar, Lilith’in yeni doğan çocuğa zarar vermesinden korkulmasından kaynaklanır.
Lilith, feminismin ilk öncüsü ve ataerkil topluma başkaldıran ilk asi dişi olarak betimlenebilir. Ancak, aynı zamanda bütün kötü varlıkların anası ve soyumuzun düşmanı olarak da kabul edilir. Lilith'in hikayesi, onun çok yönlü ve gizemli bir figür olarak kültürel mirasta nasıl yer aldığını gösterir.
