Çölyak hastalığının cilt üzerindeki belirtileri ise dermatitis herpetiformis adı verilen bir duruma yol açar. Dermatitis herpetiformis (DH), çölyak hastalığının cildinize yansıyan hali olarak tanımlanabilir. Küçük, kaşıntılı kabarcıklar ve döküntülerle kendini gösterir ve özellikle dirsekler, dizler, sırt ve kalçada yaygın olarak görülür.
Bu durum, sadece sindirim sistemini değil, aynı zamanda cilt sağlığını da etkileyerek hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir. Gluten intoleransı, hem sindirim sistemi hem de cilt belirtileriyle kendini gösterdiğinde, çölyak hastalığı ile birlikte dermatitis herpetiformis teşhisi konur.
ÇÖLYAK HASTALIĞI (DERMATITIS HERPETIFORMIS) NEDENLERİ
Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis, bağışıklık sistemi tarafından tetiklenen otoimmün hastalıklardır. Her iki hastalıkta da temel neden, gluten adı verilen bir proteine karşı vücudun anormal bir tepki vermesidir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Genetik yatkınlık da önemli bir faktördür; çölyak hastalığı olan bireylerin çoğunda belirli genetik mutasyonlar bulunur.
Vücut gluten alımı sonrasında bağırsaklarda otoimmün bir reaksiyon başlatır. Bu reaksiyon, ince bağırsak mukozasını tahrip ederek besin emilimini bozar. Aynı zamanda cilt altında bulunan immünoglobulin A (IgA) antikorları birikir ve dermatitis herpetiformis olarak bilinen cilt döküntülerine neden olur.
ÇÖLYAK HASTALIĞI (DERMATITIS HERPETIFORMIS) BELİRTİLERİ
Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis'in belirtileri birbirinden biraz farklılık gösterir. Çölyak hastalığı genellikle sindirim sistemi ile ilgili sorunlara neden olurken, dermatitis herpetiformis, cilt üzerinde belirgin döküntülerle kendini gösterir.
Çölyak Hastalığı Belirtileri:
- İshal: Sürekli tekrarlayan ve genellikle yağlı bir yapıya sahip dışkılama.
- Karın ağrısı: Bağırsaklardaki hasar, şiddetli ağrı ve gaz sancısına yol açabilir.
- Şişkinlik: Sindirim sistemi düzgün çalışmadığı için şişkinlik hissi yaşanır.
- Kilo kaybı: Besinlerin emilimi bozulduğu için hızlı kilo kaybı görülebilir.
- Yorgunluk: Vücut ihtiyaç duyduğu besin maddelerini alamadığı için sürekli bir yorgunluk hali olur.
Dermatitis Herpetiformis Belirtileri:
- Kaşıntılı döküntüler: Genellikle dirsekler, dizler, kalça ve sırtta küçük, kaşıntılı kabarcıklar.
- Kabarcıklar: Su dolu küçük kabarcıklar ciltte yoğun kaşıntıya neden olabilir.
- Yanma hissi: Ciltte şiddetli kaşıntı ve yanma hissi oluşabilir.
- Kabuklanma: Kaşıma sonucunda kabarcıklar açılır ve ciltte kabuklanma meydana gelir.
ÇOCUKLARDA ÇÖLYAK HASTALIĞI (DERMATITIS HERPETIFORMIS) BELİRTİLERİ
Çölyak hastalığı çocuklarda da oldukça yaygındır ve belirtileri yetişkinlerden farklı olabilir. Çocuklarda çölyak hastalığı sıklıkla büyüme geriliği ve davranış değişiklikleri ile kendini gösterir. Dermatitis herpetiformis ise nadiren görülür, ancak çocuklar da bu rahatsızlıktan muzdarip olabilirler.
Çocuklarda Çölyak Hastalığı Belirtileri
- Büyüme geriliği: Çocuklar yaşlarına göre daha kısa boylu olabilirler ve kilo almakta zorlanabilirler.
- Kronik ishal veya kabızlık: Çocuklarda da çölyak hastalığının sindirim sistemi üzerindeki etkileri görülür.
- Karın şişkinliği: Çocukların karın bölgelerinde belirgin bir şişlik olabilir.
- Sinirlilik ve huysuzluk: Yetersiz beslenme çocuklarda davranış değişikliklerine neden olabilir.
- Düşük enerji: Çocuklar halsiz olabilir ve aktivite yapmaktan kaçınabilir.
Çocuklarda Dermatitis Herpetiformis Belirtileri
- Kaşıntılı döküntüler: Genellikle dirsekler, dizler ve kalçalarda görülen kaşıntılı döküntüler.
- Kabarcıklar: Su dolu kabarcıklar ve yoğun kaşıntı çocukları rahatsız edebilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI (DERMATITIS HERPETIFORMIS) TANISI NASIL KONULUR?
Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis tanısı, doğru teşhis ve tedavi için bir dizi test gerektirir. Dermatitis herpetiformis tanısı koymak için bir dermatolog genellikle cilt biyopsisi yapar. Bu işlem sırasında, ciltteki döküntülerin bulunduğu bölgeden küçük bir doku örneği alınır ve laboratuvar ortamında incelenir. Çölyak hastalığı içinse aşağıdaki yöntemler kullanılır:
- Kan testleri: Çölyak hastalığını tespit etmek için genellikle kan testleri yapılır. Özellikle anti-tTG (doku transglutaminaz) ve anti-endomisyum antikorları gibi çölyak hastalığına özgü antikorların varlığına bakılır.
- Biyopsi: Çölyak hastalığının kesin tanısı için ince bağırsaktan küçük bir doku örneği alınarak ince bağırsak mukozasının hasar görüp görmediği değerlendirilir.
- Genetik testler: Bazı kişilerde çölyak hastalığına yatkınlık oluşturan genetik mutasyonlar bulunur. Genetik testler, çölyak hastalığı riski taşıyan bireylerde kullanılabilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI (DERMATITIS HERPETIFORMIS) NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çölyak hastalığı ve dermatitis herpetiformis için bilinen en etkili tedavi yöntemi glutensiz diyet uygulamaktır. Gluten içeren gıdalar tamamen diyetten çıkarıldığında bağırsaklar ve cilt zamanla iyileşme gösterir. Bu diyet yaşam boyu sürdürülmelidir, çünkü küçük miktarlarda gluten bile belirtileri tekrar tetikleyebilir.
Glutensiz Diyet
Glutensiz diyet, buğday, arpa, çavdar ve bunların türevlerini içeren tüm yiyeceklerden uzak durmayı gerektirir. Aşağıdaki yiyeceklerden kaçınılmalıdır:
- Ekmek
- Makarna
- Bisküvi
- Çorba ve soslar (gluten katkı maddesi olarak kullanılabilir)
Bunun yerine, gluten içermeyen alternatif gıdalar tercih edilmelidir:
- Pirinç
- Mısır
- Patates
- Glutensiz unlar (pirinç unu, mısır unu gibi)
Dermatitis Herpetiformis Tedavisi
Dermatitis herpetiformis'in ciltteki belirtilerini kontrol altına almak için genellikle dapson adlı ilaç kullanılır. Bu ilaç, ciltteki kaşıntı ve döküntüleri hafifletir. Ancak, dapson tedavisi sadece cilt semptomlarını yönetir, asıl tedavi glutenin tamamen diyetten çıkarılmasıdır.
SIK SORULAN SORULAR
| Soru | Cevap |
|---|---|
| Çölyak hastalığı genetik midir? | Evet, çölyak hastalığı genetik yatkınlıkla ilişkilidir. |
| Dermatitis herpetiformis ne sıklıkla görülür? | Dermatitis herpetiformis, çölyak hastalığı olan bireylerin yaklaşık %10'unda görülür. |
| Glutensiz diyet ne kadar sürede etkisini gösterir? | Diyete başladıktan sonra belirtiler birkaç hafta içinde iyileşmeye başlar. |
| Çölyak hastalığının kesin tedavisi var mı? | Şu an için çölyak hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, ancak glutensiz diyet etkili olur. |
| Çölyak hastalığı hangi yaşta başlar? | Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle çocukluk ve erken yetişkinlik döneminde başlar. |
| Dermatitis herpetiformis kalıcı mıdır? | Gluten diyeti sürdürüldüğünde semptomlar kalıcı olarak ortadan kalkabilir. |
| Çocuklarda çölyak hastalığı nasıl teşhis edilir? | Kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi ile teşhis edilir. |
| Gluten hangi gıdalarda bulunur? | Buğday, arpa, çavdar ve bunların türevlerinde bulunur. |
| Glutensiz diyet neden önemlidir? | Gluten, çölyak hastalığı olan kişilerde bağırsak hasarına ve cilt sorunlarına yol açar. |
| Dapson tedavisi ne kadar süre devam eder? | Cilt belirtileri düzeldikten sonra tedavi yavaşça azaltılabilir. |
| Çölyak hastaları glutenli gıdalardan tamamen kaçınmalı mı? | Evet, az miktarda gluten bile semptomları tetikleyebilir. |
| Çölyak hastalığı olanlar ne yememeli? | Buğday, arpa ve çavdar içeren yiyeceklerden uzak durmalıdır. |
| Dermatitis herpetiformis bulaşıcı mı? | Hayır, bu hastalık bulaşıcı değildir. |
| Çölyak hastalığı kilo kaybına neden olur mu? | Evet, besin emilimi bozulduğu için kilo kaybı görülebilir. |
| Glutensiz ürünler nereden temin edilebilir? | Marketlerde glutensiz ürün bölümlerinde bulunabilir. |
| Çölyak hastalığı olan bir kişi alkol alabilir mi? | Gluten içermeyen alkollü içecekler tercih edilmelidir. |
| Çocuklar için çölyak hastalığı tedavisi nasıl uygulanır? | Çocuklar da yetişkinler gibi glutensiz diyetle tedavi edilir. |
| Dapson ilacı güvenli midir? | Doktor gözetiminde kullanıldığında genellikle güvenlidir. |
| Çölyak hastalığının diğer komplikasyonları nelerdir? | Osteoporoz, anemi ve nörolojik problemler gibi komplikasyonlar gelişebilir. |
