Otizm spektrum bozukluğu, erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve sosyal etkileşim ile iletişimde zorluklara neden olan bir nörogelişimsel rahatsızlıktır. Çocuklarda otizm belirtileri, yaşamın ilk aylarından itibaren gözlemlenebilir ve erken teşhis ile tedavi süreci büyük oranda kolaylaştırılabilir.
Otizm Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu, sosyal ve iletişim becerilerinde eksikliklere, tekrarlayan davranışlara ve belirli rutinlere bağlılık gibi belirtilere yol açan bir durumdur. Genetik ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıktığı bilinir.
Çocuklarda Otizm Belirtileri Nelerdir?
| Belirti | Açıklama |
|---|---|
| Göz teması kuramama | Sosyal etkileşim sırasında göz teması kurmaktan kaçınma. |
| Konuşma gecikmesi veya konuşmayı öğrenememe | Beklenen yaşta konuşmaya başlamama veya anlamlı kelimeler kullanamama. |
| Yaşıtlarıyla oyun kurmada isteksizlik | Yaşıtlarıyla iletişim kurma ve oyun oynama konusunda ilgisizlik. |
| Duyusal hassasiyetler ve rutinlere sıkı bağlılık | Ses, dokunma veya ışık gibi uyaranlara aşırı tepki verme; rutinlere bağlılık. |
| Empati eksikliği ve sosyal etkileşim zorlukları | Diğer insanların duygularını anlamakta zorlanma ve sosyal ilişki kuramama. |
Uzmanlar, otizmin en erken 8 aylıkken belirti verebileceğini, ancak güvenilir bir tanının genellikle 3 yaş sonrası konulduğunu belirtmektedir. Çocuklarda otizm belirtileri arasında en dikkat çekenler:
Çevresel ve Genetik Faktörlerin Rolü
Otizmin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik faktörler kadar annenin hamilelikte maruz kaldığı çevresel etkiler de önemli rol oynar. Erken doğum, ileri ebeveyn yaşı ve radyasyon gibi faktörlerin otizm riskini artırdığı belirtilmektedir.
Otizm Çeşitleri Nelerdir?
Otizm spektrum bozukluğu üç ana kategoriye ayrılır:
- Klasik Otizm: Sosyal ve iletişim sorunlarının ağır olduğu durumlar.
- Asperger Sendromu: Daha hafif belirtilerle ortaya çıkan, dil gelişiminin genelde normal olduğu bir tür.
- Yaygın Gelişimsel Bozukluk: Belirtilerin daha hafif ve düzensiz olduğu durumlar.
Otizmde Tedavi Yöntemleri
Otizm için standart bir tedavi bulunmamakla birlikte, bireysel eğitim programları ve davranışsal terapiler en etkili yöntemlerdir. Ayrıca konuşma ve sosyal beceri terapileri ile otizme eşlik eden depresyon veya dikkat eksikliği gibi durumlar için ilaç tedavileri de uygulanmaktadır.
Erken Teşhis ve Eğitim Hayati Öneme Sahip
Otizm teşhisi ne kadar erken konulursa, çocuğun gelişim alanında kaydettiği ilerleme o kadar fazla olmaktadır. Uzmanlar, ailelerin çocuklarındaki farklılıkları erken fark ederek, bir nörolog veya çocuk psikoloğuna başvurmasının kritik önemde olduğunu vurguluyor.
