Türkiye'de her yıl büyük bir coşkuyla kutlanan 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, yalnızca bir bayram değil, Türkiye Cumhuriyeti'nin doğuşunu ve ulusal iradenin zaferini simgeliyor. Cumhuriyet’in ilanına giden süreç, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki yönetim anlayışından köklü bir değişimle, halk egemenliğine dayalı modern bir devlete geçişle sonuçlanmıştır.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçiş! Millî Mücadele’nin Başlangıcı
Osmanlı İmparatorluğu, uzun yıllar mutlak ve meşruti monarşiyle yönetilmiş, özellikle 1876'da kabul edilen Kanun-i Esasi ile bazı anayasal düzenlemeler yapılmış olsa da, halkın yönetime katılımı sınırlı kalmıştır. I. Dünya Savaşı'nda alınan yenilgi, Anadolu’nun işgali ve halkın bağımsızlık mücadelesi, Osmanlı yönetimine olan güveni sarsmıştır. Mustafa Kemal Paşa, 1919 yılında Samsun’a çıkarak Millî Mücadele'yi başlatmış, halkın desteğiyle bağımsızlık hareketini büyüterek ulusal bir direniş oluşturmuştur. Bu hareket, kısa sürede tüm yurtta büyük bir bağımsızlık mücadelesine dönüşmüştür.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Kuruluşu
Millî Mücadele’nin en önemli dönüm noktalarından biri, 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması olmuştur. Ankara’da kurulan bu meclis, Türk milletinin bağımsızlık iradesini temsil etmiş ve 20 Ocak 1921’de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile egemenliğin kaynağının millet olduğunu ilan etmiştir. Karar, Osmanlı yönetimine karşı önemli bir adım olarak kabul edilirken, milletin kendi geleceğini tayin etme yolunda büyük bir adımdır.
Saltanatın Kaldırılması! Monarşiden Halk İradesine
1 Kasım 1922’de TBMM’nin aldığı kararla Osmanlı saltanatı kaldırılmış, böylece monarşiye dayalı yönetim tamamen sona erdirilmiştir. Bu adım, Türkiye’nin gelecekte Cumhuriyet rejimine geçişinin en güçlü habercisi olmuştur. Saltanatın kaldırılması ile halkın iradesine dayalı bir yönetim anlayışı benimsenmiş, padişahın yönetim yetkisi sona erdirilmiştir. Bu değişiklik, Cumhuriyet'in ilanına giden yolda Osmanlı hanedanından Cumhuriyet yönetimine geçişin en somut örneğidir.
28-29 Ekim 1923! Cumhuriyet’in İlanı
Cumhuriyet'in ilanı süreci, 27 Ekim 1923 tarihinde İcra Vekilleri Heyeti’nin istifasıyla hız kazanmıştır. Yeni bir hükümet kurma girişimlerinin başarısız olması üzerine, Mustafa Kemal Paşa, ülkenin yönetim şeklini Cumhuriyet olarak belirleme kararı almış ve İsmet İnönü ile birlikte hazırladığı yasa tasarısını 29 Ekim 1923’te TBMM’ye sunmuştur. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda yapılan değişikliklerin kabul edilmesiyle Türkiye Cumhuriyeti resmen ilan edilmiştir. Ankara’da 101 pare top atışı ile duyurulmuş, başta Ankara olmak üzere yurdun dört bir yanında coşkulu kutlamalar gerçekleştirilmiştir.
