Türkiye'de milyonlarca çalışan, yıl ilerledikçe maaşlarının ceplerine giren net kısmının azaldığı gerçeğiyle yüzleşiyor. Artan oranlı vergi dilimleri sistemi nedeniyle, özellikle brüt ücret üzerinden anlaşanların net maaşları yıl içinde önemli ölçüde düşüyor. Bu durum, maaşlarda yıl sonuna doğru yüzde 20'ye varan bir erimeye yol açabiliyor ve çalışanların tepkisini çekiyor, bu da kötü haber olarak nitelendiriliyor.
Vergi Dilimleri Maaşları Nasıl Eriyor?
Türkiye'deki gelir vergisi sistemi, artan oranlı bir yapıya sahip. Bu, çalışanın yıl içindeki toplam brüt geliri arttıkça, daha yüksek bir vergi dilimine girmesi ve maaşından daha fazla vergi kesilmesi anlamına geliyor. Yıl başında daha düşük bir orandan (%15) vergilendirilen maaş, kümülatif gelir arttıkça önce %20, sonra %27 ve daha yüksek oranlı vergi dilimlerine tabi oluyor. Bu durum, net maaşın aylar içinde kademeli olarak azalmasına neden oluyor.
Özgür Erdursun'un Dikkat Çeken Analizi
Ekonomist Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi'ndeki köşe yazısında bu yaygın soruna dikkat çekti. Erdursun, sistemin net maaşları nasıl erittiğini somut bir örnekle gözler önüne seriyor. Analizine göre, Ocak ayında 50.000 TL brüt ücretle işe başlayan bir çalışan, bu maaşın tamamını net olarak yalnızca ilk iki ay alabiliyor. Erdursun, "Üçüncü aydan itibaren ise, gelirinin vergi dilimi yükseldiği için maaşı düşmeye başlıyor," diyerek durumun hızla değiştiğini vurguluyor.
Temmuz Ayında Maaşlar Ne Kadar Düşüyor?
Erdursun'un hesaplamalarına göre, yıl başında 50.000 TL brüt maaş alan aynı çalışanın net maaşı, Temmuz ayına gelindiğinde yaklaşık 42.900 TL seviyesine kadar geriliyor. Bu, sadece altı ay içinde net maaşta yaklaşık %14'lük bir düşüş yaşandığını gösteriyor. Yılın ikinci yarısında vergi dilimlerinin daha da yükselmesiyle bu erime devam ediyor ve yıl sonuna doğru başlangıçtaki net maaşa göre kayıp yüzde 20'lere ulaşabiliyor.
Çalışanların Tepkisi ve Adalet Algısı
Maaşlardaki bu gözle görülür düşüş, vergi ödemekle yükümlü milyonlarca çalışan arasında doğal olarak rahatsızlık ve tepki yaratıyor. Yıl boyunca satın alma gücünün azalması, yapılan zamların etkisinin kısa sürede hissedilmemesi ve ekonomik planlamanın zorlaşması, çalışanların temel şikayetleri arasında yer alıyor. Birçok çalışan, vergi dilimi sisteminin mevcut haliyle adil olmadığını ve maaşlarının erimesine neden olan bu yapıda düzenleme yapılması gerektiğini savunuyor.
Vergi Sisteminde Düzenleme Beklentisi
Çalışanların yaşadığı bu mağduriyet ve artan tepkiler, vergi sisteminde bir düzenleme yapılması beklentisini güçlendiriyor. Özellikle vergi dilimi matrahlarının her yıl enflasyon oranında veya üzerinde güncellenmemesi, sorunun temel nedenlerinden biri olarak görülüyor. Maaşların yıl içinde erimesini engelleyecek, daha adil ve öngörülebilir bir gelir vergisi yapısının oluşturulması, milyonlarca çalışanın ortak talebi olarak öne çıkıyor ve bu konuda adımlar atılması bekleniyor.
Brüt Ücret Anlaşmalarının Dezavantajı
Bu durum, özellikle işe girerken veya sözleşme yenilerken brüt ücret üzerinden anlaşma yapan çalışanları daha belirgin şekilde etkiliyor. Net ücret üzerinden anlaşan çalışanların maaşındaki vergi dilimi kaynaklı düşüşü işveren karşılarken, brüt ücretle çalışanların tüm vergi yükü doğrudan kendi maaşlarına yansıyor. Bu nedenle çalışanların iş anlaşmalarında bu detaya dikkat etmesi ve vergi dilimi etkisini göz önünde bulundurması önem taşıyor.
