Türkiye’de kira artış oranları, son dönemde enflasyon verileriyle birlikte şekilleniyor. Enflasyonun yüksek seviyelerde seyretmesiyle birlikte kira artış oranları da merak konusu olmuş durumda. Eylül 2024 enflasyon verileriyle birlikte TÜFE oranına göre kira artış oranları da netleşti. Yıllık enflasyonun yüzde 49,38’e gerilemesine rağmen, kira artış oranları hâlâ yüksek. Bu da kiracıların bütçelerini zorlayacak bir dönemin sinyallerini veriyor. Peki, kira artış oranları nasıl hesaplanıyor ve kiracıları neler bekliyor?
KİRA ARTIŞ ORANLARI NASIL HESAPLANIYOR?
Türkiye’de kira artış oranları, her ay Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranlarına göre belirleniyor. Ekim 2024’te geçerli olan kira artış oranı da Eylül ayında açıklanan enflasyon verileri doğrultusunda hesaplandı. TÜFE oranı, son 12 aylık ortalamaya göre yüzde 49,38 olarak açıklandı. Bu da kira artış oranının yüzde 49,38 seviyesinde olacağı anlamına geliyor. Kiracılar için bu oran oldukça yüksek bir zam demek. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan kiracılar, bu artışlardan en çok etkilenen kesim arasında yer alıyor.
Bu hesaplama yöntemi, 2018 yılında yapılan düzenlemelerle sabitlenmiş durumda. Kiraların enflasyon oranına göre artırılması, hem kiracılar hem de ev sahipleri için belirleyici bir kriter oldu. Ancak yüksek enflasyon dönemlerinde bu artışlar, kiracılar için büyük bir yük oluşturuyor.
BÜYÜK ŞEHİRLERDE KİRA ARTIŞLARI NE DURUMDA?
Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde kira artışları daha da belirgin hale geldi. İstanbul, Türkiye’de kiraların en yüksek olduğu şehir olarak öne çıkarken, bu şehirde yaşayan kiracılar, kira artışlarının bütçelerine getirdiği ek yüklerle mücadele ediyor. İstanbul’da son yıllarda yaşanan konut krizi ve artan talep, kira fiyatlarının hızla yükselmesine neden oldu. Kiralar, özellikle merkezi semtlerde, 10.000 TL’nin üzerine çıkmış durumda.
Ankara ve İzmir’de de benzer bir tablo mevcut. Büyükşehirlerde kira artışlarının en önemli sebebi, konut talebinin sürekli olarak artması ve arzın bu talebe yetişememesi. Bunun yanında, yeni konut inşaatlarının maliyetlerinin de artması, kira fiyatlarını yukarı çeken diğer faktörlerden biri. Kiracılar bu şehirlerde yüksek kira bedelleriyle karşı karşıya kalırken, ev sahipleri de artan maliyetleri kira bedellerine yansıtıyor.
KİRACILAR İÇİN ALTERNATİFLER NELER?
Bu dönemde kiracılar için çeşitli alternatif çözümler ön plana çıkıyor. Bazı kiracılar daha uygun fiyatlı bölgelerde ev arayışına girerken, bazıları ise ortak ev tutma gibi yöntemlere yöneliyor. Özellikle öğrenciler ve genç profesyoneller arasında ortak kiralama yöntemi oldukça yaygın. Bu şekilde, kira bedeli ve diğer masraflar birden fazla kişi arasında paylaşılarak maliyetler azaltılıyor.
Bir diğer alternatif ise, kiracıların ev sahipleriyle pazarlık yapma yoluna gitmesi. Bazı ev sahipleri, kiracılarını kaybetmemek adına kira artış oranlarını yasal sınırın altında tutmayı tercih edebiliyor. Uzun süreli kiracılar, ev sahipleriyle bu tür bir anlaşmaya vararak, kira artışlarının bütçeleri üzerindeki etkisini azaltabilir.
HÜKÜMETİN VE BELEDİYELERİN ÇÖZÜMLERİ
Yüksek kira artışlarının yarattığı sorunlar karşısında hükümetin ve yerel yönetimlerin çözüm arayışları da gündemde. Geçtiğimiz yıllarda İstanbul ve Ankara gibi büyükşehir belediyeleri, sosyal konut projeleri başlatarak, dar gelirli vatandaşlar için uygun fiyatlı konutlar üretmeye çalıştı. Bu projeler, özellikle kira ödemekte zorlanan aileler için bir çözüm olarak görülse de, talebi karşılayacak düzeyde konut üretilememesi, sorunun tam anlamıyla çözülmesine engel oluyor.
Bununla birlikte, konut fiyatlarını ve kiraları kontrol altına alacak daha kapsamlı düzenlemeler de gündemde. Özellikle kira artışlarının belirli bir üst sınırla sınırlandırılması, kiracılar tarafından talep edilen bir çözüm olarak öne çıkıyor. Ancak bu tür düzenlemeler, ev sahipleri ile kiracılar arasında farklı sorunlara da yol açabilir.
Ekim 2024’te açıklanan TÜFE oranına göre kira artışlarının yüzde 49,38 seviyelerinde olması, kiracıların bütçelerini zorlamaya devam edecek gibi görünüyor. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar için bu artış, yaşam maliyetlerini önemli ölçüde artıracak. Kiracıların bu süreçte mali planlamalarını dikkatli yapmaları ve bütçelerini gözden geçirmeleri gerekiyor. Aynı zamanda hükümetin de kiracıları destekleyecek ve konut piyasasındaki dengesizliği giderecek politikalar üretmesi bekleniyor.
